Orucun Sünnetleri Nelerdir?

Orucun sünnetleri farzlarına ilâveten yapılması gereken şeylerdir. Bunlar yapılmadan da oruç geçerli olur ancak bunları yapmak orucun sevâbını artırır. Her Müslüman tüm ibâdetlerinde ve günlük hayatında elinden geldiği kadar Peygamber Efendimiz’in sünnetlerine de uymalıdır. Bunlar kişiyi Allâhü Te’âlâ’ya daha da yaklaştırır. Peygamber Efendimiz’e benzemek, onun şefâatine kavuşmak isteyenler sünnetleri ihmal etmemelidir.

Orucun sünnetleri, müstehapları ve âdâbı olarak bildirilen şeyler şunlardır:

Sahura Kalkmak

• Sahura kalkmak sünnettir. Bir yudum su içmek için bile olsa sahura kalkmalıdır. İmam Ahmed Bin Hanbel hazretleri Resûlullâh’ın; ‘sahurun tamamı berekettir.’ dediğini nakletmektedir. Sahur yemeğinin mübârek olduğu hadîs-i şerîfte bildirilmiştir.
• Yine hadîs-i şerîfte Allâhü Teâlâ’nın ve meleklerin, sahura kalkan kimselere salât ve selâm edeceği bildirilmiştir. Bunun anlamı; Allahü Te’âlâ’nın onları mağfiret etmesi, meleklerin de onlar için dua etmesidir.
• Buhârî’de; ‘sahura kalkın, sahurda bereket vardır.’ hadîs-i şerîfi nakledilmektedir.
• Beyhekî’de, sahurda yemek yemenin oruç tutmaya yardımcı olacağı belirtilmiştir.
• Nesâî’deki hadîs-i şerîfte ise sahur yemeğine kalkmanın, Allah tarafından bağışlanmış bir bereket olduğu belirtilmiş, bunu kaçırmamak tavsiye edilmiştir.
• Taberânî’de, sahura kalkan kimselere Allahü Teâlâ’nın rahmet edeceği; Nesâî’de ise Allah yolunda nöbet tutanın, oruçlunun ve sahur yemeği yiyen kişinin –yediği şeyler helal olmak şartıyla- hesaba çekilmeyeceği belirtilmiştir. (Sahur yemeğinin kıymeti buradan anlaşılmaktadır. Fakat ‘hesaba çekilmeyecek’ demek, ne yaparlarsa yapsınlar onlara sorgu-suâl olmayacak demek değildir.)

Sahur yemeğini vaktin sonuna doğru yemenin sünnete daha uygun olduğu bildirilmiştir. İftar vakit girer girmez orucu açmalı, sahuru ise biraz geciktirmelidir. (İmsak vaktinden önce yemeyi-içmeyi kesmelidir.)

Orucu Hurma, Su veya Sütle Açmak

Orucun sünnetleri arasında, iftarı vakit girer girmez yapmanın da yer aldığını bildirdik. Bazı büyük zâtlar demişlerdir ki, böyle yapmak insanın ne kadar âciz bir varlık olduğunu, Allah’a ne kadar muhtaç olduğunu hatırlamasını sağlar. İftar vakti girdiği halde yemek yemeyi uzun süre geciktirmek, sanki ‘buna ihtiyacım yok’ gibi bir anlama gelebilir. Elbette tek sebep bu olmayabilir. Peygamber Efendimiz’in sünnetlerinde çok hikmetler vardır.

İftarı suyla, sütle veya hurmayla açmak da sünnettir. Ayrıca orucu açarken duâ etmek de bir başka sünnettir.

Denildi ki, ateşte pişmiş şeyle oruç açmamak daha iyidir. Çünkü Ebû Ya’lâ hazretleri Peygamber efendimiz’in 3 hurmayla iftar ettiğini, bazen de ateşte pişmemiş başka şeylerle oruç açtığını bildirmektedir.

Dâre Kutnî’de Peygamber Efendimiz’in sütle de iftar açtığı yazılıdır. Tirmizî’de ise Peygamber Efendimiz’in tâze hurmayla, o mevcut değilse kuru hurmayla, o da bulunmuyorsa su ile iftar ettiği yazılıdır.

İftarda Dua Okumak

İftar duaları çok çeşitlidir. İftarda dua etmeyi ihmal etmemelidir! Çünkü oruçlu kimsenin iftara yakın zamanda ettiği duâ makbuldür.

İbni Mâce’de oruçlu kimsenin iftar zamanındaki duâsının geri çevrilmeyeceği bildirilmiştir. Tirmizî’de de oruçlunun ettiği duânın reddedilmeyeceği yazılıdır.

Orucu açmadan önce e’ûzü Besmele çekilir.

Daha sonra; 'Allâhümme yâ vâsi'al-mağfireh iğfirlî ve li-vâlideyye ve li-üstâziyye ve lil-müminîne vel müminât yevme yekûmülhisâb' duâsı okunur.

Birkaç lokma yenir ve ardından şu duâ okunur:

'Zehebezzama' vebtelletil urûk ve sebe-tel-ecr inşâallahü teâlâ'

Sonra yemeğe devam edilir. (Başka duâları okumak da olur. Evrâd-ü ezkâr kitaplarında farklı iftar duâları mevcuttur.)

Orucun Diğer Sünnetleri ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Orucun sünnetleri ve müstehapları olarak başka şeyler de zikretmemiz mümkündür. Şöyle ki:

• Oruçluyken bol bol Kur’ân-ı Kerîm okumalı; imkânı olanlar mukabelelere katılmalıdır. (Ancak şu an pandemi döneminde olduğumuz için herkes mecburen bu ibâdeti kendi evinde gerçekleştirecektir.)
• Çokça zikir, tevbe-i istiğfar, ve salevât-ı şerîf ile meşgul olmalıdır.

• Bu ayda, sahip olduğumuz nîmetler dolayısıyla daha çok hamd ve şükretmelidir.
• Dedikodu etmek ve gıybet etmek, yalan söylemek; gıybet eden kimseyi dinlemek, herhangi bir haram işlemek Ramazan dışında da uzak durmamız gereken şeylerdir. Fakat Ramazan ayında bu konulara daha büyük hassasiyetle yaklaşmamız gerekir.
• Mümkün olduğunca infakta bulunmalı, sadaka vermelidir. Yemek yedirmek çok sevap olsa da, pandemi dolayısıyla komşuları ve akrabaları iftara çağırmayıp; iftar bedelini dîne uygun hareket eden güvenilir kurumlara göndererek hayır işlerine vesile olmalıdır.
• Ramazân-ı Şerifin son 10 gününde i’tikafa girmek de sünnettir.