Zekat Bağışı

Öncelikle Zekat verecek kişinin Müslüman olması gereklidir. Zekâtın mükellef olması için Ergenliğine girmiş olması, akli dengesi yerinde olması gereklidir. Bu mükellefiyetleri tamamlamakla beraber kişide (80,18 gr altın, buna denk para veya ticaret malı) nisap miktarı mala sahip olması gerekir.

Nisap Miktarı Zekât ile alakalı bir konudur. Müslüman kimseye zekâtın farz olabilmesi için nisap miktarı mala sahip olması gereklidir. Nisap miktarı para, altın, gümüş veya herhangi ticari bil mal olabilir, (85 gr altın, 595 gr gümüş, buna denk para veya ticaret malı) bu nisap miktarı mala sahip olan her Müslümana zekât farz kılınmıştır. İlk defa zekât verecek kişinin nisap miktarının malının üzerinden en az 1 yıl geçmesi gerekmektedir. Malının kırık ‘ta birini yani %2,5’ni zekât olarak vermesi gerekir.

Binalar ne kadar büyük olursa olsun oturmak için veya ihtiyaç için kullanılıyorsa bu binaların zekâtı yoktur. Ancak binalar satmak amacıyla veya ticaret için kullanılıyorsa bu şekilde olduğu zaman zekât düşer. Bir Müslümanın kullanmak için bulundurduğu aracın zekâtı yoktur.  Ama satmak amacıyla araba alan kişi her yıl o arabanın zekâtını vermekle mükelleftir.

Zamanı gelmeden seneyi doldurmadan zekât verilebilir. Kişi daha önceki senelerde zekât veren biri ise bu senenin zekâtını verebileceği gibi önümüzdeki senelerinde zekâtını verebilir. Ancak henüz zekât Mükellefi olmamış kişinin eline bir miktar para geçmesi ve bu durumun üzerinden 1 yıldan daha az süre geçmesi ve ben bu paranın zekâtını vereyim ilerideki zekâtıma sayarım derse bu durum uygun olmaz. Zekât Mükellefi olan kişiler gelecek senseninde zekâtını verebilirler.

Zekât Mükellefi olan kişi zekâtını, malını hesaplayarak bir kerede verebilir veya parça parça kapısına gelen ihtiyaç sahiplerine vererekte zekâtını verebilir.

Evet, zekât vermenin belli bir zamanı yoktur. Zekât yılda bir defa verilmelidir. Müslüman kimseler zekât için özellikle Ramazan-ı Şerif ayını seçeler ancak kendilerine farklı bir zekât ayı belirleyerek o ay içerisin dede zekâtlarını verebilirler. Müslümanlar zekat vermeye yükümlü oldukları an itibari ile en kısa süre zarfında zekâtlarını vermeleri uygun olur.

Evet, ödenilebilir, Kar amacıyla yapılan işler ticaret amacıyla değerlendirilir. Bir kimse ticaret yaptığı mal cinsi üzerinden zekâtını verecek olursa o malı aldığı fiyat üzerinden zekâtını hesaplamalıdır,  örnek bir kimse lastik ticareti yapmakta ise lastiği kendisi 10-12 lira gibi bir rakama aldıysa kendi belirlediği satış fiyatı da 15-17 lira arası ise kendi aldığı rakamı taban alarak o malın alış fiyatından zekâtını hesaplanmalı ve verilmelidir.

Alacak kişinin malı demektir. Ancak kişinin alacağı ağır tereddüt oluşturuyorsa, mesela abiye, babaya vb. kişilere verilen borç için mahkemeye başvurmuyor yâda sağda solda borç verdik alamıyorum diyemeyeceği bir borç, alacak çeşitidir. Eğer ki o alacağın geri alınma ihtimali zayıf sayılan bir borç ise alacağın zekâtı alacak elde edildiği güne kadar ertelenebilir. Alacakların zekâtı alacaklar tahsil edildikten sonra geçmiş yılların her biri ayrı ayrı hesaplanmak suretiyle ödenir.

Hayır Sayamazsınız. Ancak şu şekilde olabilir bir kardeşimiz bir kişiye bir miktar borç para vermiştir, borcu alan kişi bu parayı harcamış tüketmiş ise zekât yerine sayılmaz. Ama harcamamış tüketmemiş ise zekâtın yerine sayılabilir. Borç alınan para harcandıysa zekâta niyet edilemez. Ancak bu borcu alan kişi fakir ise benim sana bu parayı ödeme durumum yok diyorsa gerçek ihtiyaç sahibi ise ondaki alacaklarını zekâta mahsup edebilir.

Tarım ürünlerinin ziraatı mahsullerinin zekâtını vermek gerekir. Tarım ürünlerinin zekâtına öşür denir, öşür toprakla ilgili olarak bilinen bir değimdir. Eğer ki arazi yağmur suyu dere suyu vb. yollar ile kendine bakabiliyor ekstra bir uğraş bakım istemiyorsa Ekin toplama zamanında alınan mahsulün 10'da birini zekât olarak vermek gerekir. Ancak Arazi için ekstra bir uğraş veriliyorsa sulama veya Hut ağaçların bakımı vb. durumlarda mahsulün 20'de birini zekât vermek uygun olur. Yani zahmetsizce elde edilen mahsulden 10'da biri, zahmet uğraş emek gerektiren mahsulden 20'de bir zekât vermek uygun olur.

Malın zekâtı, kendi cinsinden verilebileceği gibi belli olan başka maddelerden de verilebilir. Eğer ki hayvanlar ticaret için beslenmiyorsa Büyük baş hayvanlarda 30 büyük baş varsa zekât vermek gerekir. Sayı 29 ise zekât vermeye gerek kalmaz. Ancak hayvanlar üzerinden ticaret yapılıyor alışveriş durumu var ise bu sefer sayıya bakılmaz, direkt değere, paraya bakılır. Bir satıcının 50 hayvanı var ise 30 tanesi 1 yılını doldurmuş diğer 20 hayvanın üzerinde 3-5 ay geçmesiyle 20 hayvana zekât gerekmez. Ancak 1 yıl süre zarfını dolduran 30 hayvan için zekât vermek gerekir.

Ziynet eşyasının Zekâtlık bir mal olabilmesi için artıcı özelliği olması gereklidir. Altın, gümüş başta olmak üzere para değeri olan bütün ziynet eşyaları zekâta tâbidir. Mücevher, elmas, pırlanta, yakut gibi ziynet eşyaları takı olarak kullanılıyorsa zekât gerekmez. Ancak Mücevher, elmas, pırlanta, yakut gibi ziynet eşyalarının ticareti yapılıyorsa zekât vermek gerekir.

Bir fabrikada, inşaat firmasında veya ticari bir merkezde ortaklığı olan kişinin zekâtı o şirkete, ticaret merkezinde olan ortaklık oranı, derecesi kadardır. %25 ortak olan kişi şirketin, ticaret merkezinin ticaretinden %25'ini kendinden zekât olarak verir. Ancak şirket ortakları anlaşmaları durumunda ticari çalışmalarından zekât gereken şeyleri şirket, iş merkezi olarakta verebilirler. Ortaklar şirket olarak beraber zekâtını verirlerse de herkes hissesi kadar zekâtını vermiş sayılır.

Zekâtımızı fakir ve miskin kimselere vermeliyiz. Fakir Kimdir? Fakir yarın yemeğe ekmeği, yemeği olmayan kişiye denir. Miskin ise yarın için yemeği vardır ama ertesi gün için yoktur bu kişide miskin olarak değerlendirilir. Fitre yaratılış demektir. Fitre zekât gibi farz bir ibadet olmayıp vacip bir ibadettir. Köşede bir miktar büyük küçük parasının olması ile herkes kendisi ve ailesi için fitre vermelidir. Fitrenin bayramda verilmesi vaciptir, Ancak fakirleri sevindirmek adına bayramdan 1-2 gün öncesin dede fitrenin verilmesi uygun görülürmüştür.

Zekât ve fitrenin, Tevbe suresinin 60. ayetinde sayılanlar dışında kalan kişi ve kuruluşlara verilmesi caiz değildir.

‘Sadakalar (zekâtlar), Allah’tan bir farz olarak ancak fakirler, düşkünler, zekât toplayan memurlar, kalpleri İslâm’a ısındırılacak olanlarla (özgürlüğüne kavuşturulacak) köleler, borçlular, Allah yolunda cihad edenler ve yolda kalmış yolcular içindir. Allah, hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.’ Tövbe suresi 60 ayeti kerime.

Bir kimse nene, dede, baba, anne, eşi, çocukları ve çocuklarının çocuklarına zekât veremez. Aynı zamanda gayri Müslim komşusuna hediye verebilir, sadaka verebilir ancak zekât veremez.

Kur'an-ı Kerim'de Zekâtın kimlere nerelere verebileceği Tövbe suresi 60 ayeti kerimesi ile sabittir. Ayette zekâtın Allah CC yolunda harcanmak üzere zekâtın verilebileceği ayette anlatılıyor. Hayır, Kurumları, Vakıflar, Dernekler zekâtı bizzat fakirlere ve zekâtın harcana bileceği yerlere Harcanmak kaydıyla Hayır Kurumları, Vakıflar ve derneklere zekât verilebilir. Ancak hayır kurumlarının çok çeşitli harcamaları vardır, o harcamalar içinde sadece zekâta ait harcamalar için kullanılması gerekir.

Evet, işçiye zekât verilir uygunda olur. Ancak işçi zekât alacak durumda olmalıdır. İslam dininde zekât ve fitrenin, şahısların meslek gruplarına bakılmaksızın kimlere verilip verilmeyeceği aşikâr bir şekilde belirtilmiştir. Bu konu üzerine aldığı maaş ile geçimini sağlayamayan ihtiyaç sahiplerine zekât verilebilir.

Altın ve gümüş takıları bilezik, kolye, küpe veya set şeklinde farklı ayarlarla olabiliyor. Bu ve vb. altınlar için kuyumculardan genel bir rakam alınır, farklı ayarlardaki altınlar çoğunluk hangi ayar manasına geliyorsa altının toplam değeri, ederi üzerinden zekât verileceği için çıkan rakamın %2,5 zekât olarak verirler.

Zekâtı zenginler verirler, zenginliğin ölçüsü şeriatımızda asli ihtiyaçlarının üzerinde 80,18 küsur gram altına veya ona denk mal varlığına sahip olan kimseler zengin kategorisine dâhil edilmiştir. Konut ihtiyacı zaruri ihtiyaçlardan bir tanesidir, bir kimsenin konutu varsa milyon dolarlıkta olabilir, baraka gibide olabilir, temel ihtiyaç olduğu için zekâta tabi edilmez. Kenara bir meblağ para koyulmuştur biriktiriliyordur ev, araba, eşya giyecek vb. gibi asli ihtiyaçları almak için biriktirilen paranın da her yıl zekâtının verilmesi gerekmektedir.

Zekât İslam’ın beş esasından biri büyük bir ibadettir. Vergi niyet ile yapılan bir iş olmayıp kanuni bir yükümlülükle yapılan bir iştir. Zekâtı vergiye saymak, vergiyi zekâta saymak mümkün değildir. Vergi vatandaşlık görevidir; zekât ise ibadet sorumluluğudur. Hiç bir vergi zekât yerine geçmez, sayılamaz.

Zekâtın elden verilmiş olması daha makbul olabileceği gibi kişi EFT Havale veya vekâlet yoluyla da ihtiyaç sahibine fakirlere zekâtını ulaştırılabilir.

Gelin ve Damada zekât, fitre ve fidye verilebilir. Zekâtın alıp verilemeyeceği kişiler usul ve füru ‘dur. Usul ana-baba füru evlatlardır. Damat veya gelin usul ve füru kalıbına girmediği müddetçe zekât verilir. Gelin ve Damat muhtaç ise öncelikle olarak zekât bu durumdaki kişilere verilmelidir.

Zekât yoksulların, ihtiyaç sahiplerinin hakkıdır, zenginlere verilemez. Onun için zekât vermeden önce kişi zekât vereceği kişiyi iyi tanımıyorsa güzel bir araştırma yapıp vermelidir. Kişi araştırmasını yapıp fakir olarak kişiye zekâtını verir ama araştırmada yanılmış olup zekâtını fakir bir kimseye değil de zengin bir kimseye verirse bu olay sonradan ortaya çıkarsa bu kişinin zekâtı sayılır. Ancak araştırma yapılmaksızın zekât rast gele birine verilirse kişinin ihtiyaç sahibi değil de zengin olduğu ortaya çıkarsa bu durum zekât olarak sayılmaz. Yeniden ihtiyaç sahibi bir kimseye yeniden zekât vermek gerekir.

Zekât bakmakla yükümlü olduğu sorumlu olduğu kişilere verilmez. Bu durumda usul ve füru olarak adlandırılmış olup usul; baba ve dedeler, ana ve nineler; füru', çocuklar ve torunlardır. Kayınvalide ve kayınpeder ihtiyaç sahibi fakir kimseler ise kendilerine zekât uygun olur verilebilir.

Sadaka-i fıtır bayram namazından önce zenginlerin fakirlere ödemesi gereken bir sadaka şükür çeşitidir. Sadaka-i fıtır Elhamdülillah kazasız belasız Ramazan-ı Şerif aynı geçirdik bitirdik demenin bir şükrü ve sadakasıdır. Dolayısıyla Ramazan-ı Şerif ayı ve Bayrama kavuşmuş olan idrak edebilme nimetine nail olmuş olacak olan kimselerin zenginlerin fakirlere ödemesi gereken sadaka durumdur. Köşede bir miktar büyük küçük parasının olması ile herkes kendisi ve ailesi için fitre vermelidir.

Fitrenin bayramda verilmesi vaciptir, Ancak fakirleri sevindirmek adına bayramdan 1-2 gün öncesin dede fitrenin verilmesi uygun görülürmüştür. Zamanında ödenmeyip geciktiren kimse fitresini mümkün olan ilk fırsatta en kısa dönem içerisinde ödemelidir.

Hadis-i Şeriflerde sadaka-i fıtrın miktarı, hurma, arpa veya üzümden bir sâ’ (yaklaşık 2.917 gram) buğdaydan yarım sâ’ olarak belirlenmiştir. Fitre zengin Müslümanın yükümlü olduğu bir ibadettir. Ailesi ve kendisi için bayram gününe kadar fitre vermelidir. Fitre normalde gıda üzerinden hesaplanır, fitrenin ölçüsü bir insanın bir gün boyunca karnını doyuracak miktarda gıda alabileceği miktardır. Fitre ilanını miktarını Diyanet ve müftülükler belirlemektedir, ancak kişi fitre miktarını kendisi de yükseltebilir.

Bir Müslüman yaşantısını nerede idam ettiriyorsa zekâtını fitresini o ülkenin şartlarına, imkânlarına göre hesaplamalı ve vermelidir. Avrupa ülkelerinde yaşayan Müslümanlar fitre ve zekât verip vermemeleri gerektiğini orda ki maaş, gelir şartlarına göre belirlemelidir. O ülke içerisindeki fakir ve ihtiyaç sahibi Müslümanlara zekât ve fitrelerini ulaştırmayı tercih etmelidirler. Zekât ve fitrede ki genel ölçü nerede yaşıyorsan o ülkenin şartlarına göre değerlendirmelidir.

Vaktinde ödenmeyen fitre borcu yine fakire vermek suretiyle ödenir. Fitre bir ibadet olması hasebiyle Zamanında ödenmeyip geciktiren kimse fitresini mümkün olan ilk fırsatta en kısa dönem içerisinde ödemelidir.

Sadaka-i fıtır Ramazan-ı Şerif ayı ve Bayrama kavuşmuş olan Zengin kimselerin hem kendi, hem aileleri adına vermesi gereken bir sadaka, şükür ibadetidir. Fitre, Sadaka, Zekât öncelikle Müslüman olan kimselere verilir. Fitre mümkün oldukça öksüzlere, yetimlere, dul kadınlara ve ihtiyaç sahibi fakir kimselere verilmelidir.

Öncelikle Zekat verecek kişinin Müslüman olması gereklidir. Zekâtın mükellef olması için Ergenliğine girmiş olması, akli dengesi yerinde olması gereklidir. Bu mükellefiyetleri tamamlamakla beraber kişide (80,18 gr altın, buna denk para veya ticaret malı) nisap miktarı mala sahip olması gerekir.